Դե իհարկե Նորավանքը։
Այս վանական համալիրն ունի իր Սուրբ Աստվածածին դամբարանն-եկեղեցին, որը միջնադարյան մատուռներից և շինություններից մնացորդների միջոցով, եղել է նորակառույց վանատներից։
Նորավանքն հայակկան միջնադարյան հոյակերտն համարվող հուշարձանների շարքից է, որը առանձնացել է հենց իր բնականն համարվող չտեսնված միջավայրերով։
Վկայություններն այժմ էլ լինում այն այն ամսին, թե էստեղ սրբատեղ էր դեռևս հին ժամանակներում։
Վանքն հիմնադրվեց առաավել շուտ գոյություն ունեցող 2 եկեղեցիների տարածքներում` 12-րդ դարից և կառուցապատվեց հիմնականը 13-14 դարերում։
Այս եկեղեցու պատմությունն կապում են այդ ժամանակաշրջանում հայտնություն դարձած եկեղեցական և քաղաքցիական գործիչների անուններով։
Հենց էստեղ են ապրել և ստեղծագործել նաև թողնված միջին դարերի հայկական լեռնաշխարհի նշանավոր գործիչներն ու ստեղծագործողները։
Նորավանն հիմնադրվել է Վահանավանքի վանահայր Հովհաննես եպիսկոպոսի կողմից, ով 1105 թ․-ին էդտեղ հաստատվեց` ընդարձակելով վանքի կառուցման տարածքներն, հավաքելով վանականներին, տիրակալներից հրամանագրեր վերցրելով Նորավանքն եպիսկոպոսանիստ ճանաչման շուրջ։
Մյուս երկու դարերի ժամանակ Նորավանքը ընդլայնել է` շնորհիվ Սյունիքի մարզում իշխող Օրբելյանների ծավալած գործունեությանը, և դառնալով հոգևոր, կրթական ինչպես մշակութային կենտրոն։
